Wizjoner, artysta i genialny fryzjer gwiazd – Antoine Cierplikowski

Naprawdę nazywał się Antoine Cierplikowski i pochodził z Sieradza. Bardzo szybko stał się legendą – jedną z najbarwniejszych i najciekawszych postaci paryskich les années folles – szalonych lat dwudziestych. O życiu Antoine de Paris, bo pod takim pseudonimem był znany na świecie, i karierze opowiada w swojej książce Marta Orzeszyna. Biografia, oparta na wieloletnich badaniach i bogatej dokumentacji bibliograficznej oraz ikonograficznej, jest niezwykle cennym źródłem informacji na temat jedynego polskiego dyktatora mody, z którego zdaniem liczono się w Paryżu, w Nowym Jorku, w Londynie i w Warszawie.

Kim był Antoine Cierplikowski?

Urodzony 24 grudnia 1884 roku Antoni Cierplikowski wyjechał z Polski na początku XX wieku i choć początki jego kariery w Paryżu były trudne, dzięki ciężkiej pracy i wielkiemu talentowi już w 1912 roku otworzył swój pierwszy salon przy rue Cambon 5 w Paryżu, w samym centrum stolicy Francji. Przez ponad 60 lat Antoine był uważany za wyrocznię w kwestii kobiecych fryzur. To on stał się prekursorem dzisiejszych salonów piekności, gdzie zajmowano się kobietą kompleksowo – myto włosy, ścinano je, farbowano, czesano i układano, oferowano usługi manikiurzystki, masażystki i makijażystki. To jemu też zawdzięczamy wynalazki jakimi są m.in. lakier do włosów, kosmetyki do opalania, kolorowe lakiery do paznokci i sztuczne rzęsy. To właśnie on sprawił, że projektanci mody musieli uznać fryzjerstwo za dziedzinę równą wielkiemu krawiectwu, zaczęli liczyć się z jego zdaniem i dostosowywać swoje projekty do fryzur, tworzonych przez Antoine’a. To właśnie on nadał fryzjerstwu blasku i został pierwszym honorowym przewodniczącym Haute Coiffure Française. 

Cierplikowski uczynił ze swojego imienia markę powszechnie rozpoznawalną. Pojawiało się na szyldach jego salonów, na jego kosmetykach, w tytule jego pisma dla kobiet. Podziwiany przez Amerykanki, żądne mody prosto z Paryża, szybko stał się sławny za oceanem.  W roku 1927 otworzył pierwszy salon fryzjerski w Stanach Zjednoczonych, przy Piątej Alei w Nowym Jorku, w ekskluzywnym domu towarowym Saks. Od 1933 roku regularnie współpracował z wytwórniami Paramount i MGM, dbając o wygląd największych gwiazd kina. 

Antoine Cierplikowski – nie tylko fryzjer

Antoine to genialny fryzjer – wizjoner i przebojowy stylista, ale przede wszystkim wielki artysta, niezmiernie ceniony nie tylko w świecie mody. Przez całe życie dbał o rozwój osobisty, dokształcał się, dużo czytał, przyjaźnił się ze zdolnymi artystami i czerpał od nich wiedzę, odpłacając się pomocą finansową, gdy tego potrzebowali. Oddany przyjaciel, mecenas i uczeń Xawerego Dunikowskiego, wystawiał swoje rzeźby na paryskich salonach sztuki. Tworzył też peruki i kostiumy do filmów, spektakli teatralnych, baletowych i operowych. Josephine Baker w jego fryzurze i zaprojektowanej przez niego sukni pozowała do sesji dla amerykańskiego Vogue’a. Nazywała go wielkim czarodziejem, bo potrafił diametralnie zmienić wizerunek kobiety za pomocą fryzur, peruk i odpowiednio dobranego makijażu.

Pod koniec lat 20. XX wieku stał się bohaterem sztuki teatralnej Coiffeur pour dames (Damski fryzjer) Marcela Gerbidona i Paula Armonta, na podstawie której nakręcono dwa filmy – w 1933 i 1952 roku. Śpiewano o nim piosenki i pisano książki. Wiele uwagi poświęcano jego ekstrawaganckiemu stylowi życia – niezwykłym strojom, szklanemu domowi, w którym mieszkał i ogromnemu majątkowi, który zgromadził. Jego zawrotna kariera była tematem wielu publikacji prasowych na całym świecie. W latach 20. I 30. XX wieku był niekwestionowanym i niezrównanym królem mody, a jego sukcesy budziły podziw, a ale też i zazdrość. Wielu raził tak spektakularny awans społeczny fryzjera, który zarabiał krocie, posiadał luksusowe nieruchomości, bywał na arystokratycznych salonach i latał prywatnymi samolotami. Antoine nie tylko zrewolucjonizował modę, tworząc fryzurę na garsonkę, ale też przełamywał bariery społeczne, wdzierając się bezczelnie, ale z nieodpartym wdziękiem do sfer, które dotąd były hermetyczne. Każda kobieta chciała mieć fryzurę od Antoine’a – od kurtyzany po królowe, a zatem szeroko otwierano przed nim drzwi.

Okres drugiej wojny światowej Antoine spędził w Ameryce, rozbudowując swoje imperium fryzjersko-kosmetyczne. W tym czasie interesami we Francji zajmowała się jego żona, niezawodna Marie-Berthe, zwana przez męża ministrem finansów. Po powrocie do Paryża jeszcze przez dwadzieścia lat Antoine aktywnie pracował, powoli, choć nie bez żalu, ustępując miejsca swoim uczniom. W 1965 roku Antoine po raz pierwszy po drugiej wojnie światowej przyjechał do Polski. Przyjęcie, jakie mu zgotowano w rodzinnym kraju, sprawiło, że zaczął się tu pojawiać coraz częściej. W końcu Antoine podjął decyzję, że przeprowadzi się na stałe do Sieradza. Zmarł 5 lipca 1976 roku.

Po wielu latach zapomnienia powoli powraca na należne mu miejsce w historii mody, między innymi dzięki biografii „Antoine de Paris. Polski geniusz światowego fryzjerstwa” autorstwa Marty Orzeszyny, a wydanej nakładem Domu Wydawniczego Rebis. Niedawno zakończyła się również wystawa „Antoine. Oddany Piękny” zorganizowana przez Muzeum Teatralne przy Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie, na której można było oglądać pamiątki związane z Antoine’em Cierplikowskim z kolekcji prywatnych Marty Orzeszyny, Adama Krupińskiego oraz Alaina Bernarda, kolekcjonera z Paryża.